Środki zgromadzone w Pracowniczym Programie Emerytalnym a rozwód.

Czy środki zgromadzone w PPE należą do majątku wspólnego małżonków?

Środki zgromadzone na rachunku PPE prowadzonym w formie umowy o wnoszenie przez pracowników składek do funduszu inwestycyjnego powinny zostać zakwalifikowane jako majątek wspólny małżonków i wówczas orzeczenie rozwodu i dział majątku może skutkować wypłatą środków z rachunku uczestnika PPE na rzecz byłego współmałżonka w sytuacji, gdy w trakcie trwania małżeństwa pomiędzy współmałżonkami istniała majątkowa wspólność ustawowa. Przepisy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o pracowniczych programach emerytalnych (dalej: uPPE) nie regulują kwestii podziału środków zgromadzonych na rachunku w pracowniczym programie emerytalnym (dalej: PPE) w sytuacji rozwodu Uczestnika PPE pozostającego we wspólności majątkowej małżeńskiej. W związku z powyższym, dla rozstrzygnięcia powstałych wątpliwości należy posłużyć się regulacją ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: KRiO). Zgodnie z art. art. 31 § 2 KRiO do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.).

Przepis art. 31 § 2 KRiO wskazuje jedynie cztery wybrane kategorie składników majątku wspólnego, a ponad nimi należą do niego wszystkie inne przedmioty majątkowe, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wskazane w art. 33 KRiO jako składniki majątku osobistego. Art. 33 KRiO zawiera zamknięty katalog składników majątku osobistego, w skład którego wchodzą tylko wymienione w nim składniki. Jest to katalog wyczerpujący. Pozostałe przedmioty, niewymienione w art. 33 KRiO, nie wchodzą do majątku osobistego, ale do majątku wspólnego i tak też należy zawsze rozstrzygać pojawiające się w tej mierze wątpliwości. Zatem należy uznać, iż również środki zgromadzone na rachunku PPE prowadzonym w formie umowy o wnoszenie przez pracowników składek do funduszu inwestycyjnego powinny zostać zakwalifikowane jako majątek wspólny małżonków i wówczas orzeczenie rozwodu i dział majątku może skutkować wypłatą środków z rachunku uczestnika PPE na rzecz byłego współmałżonka w sytuacji, gdy w trakcie trwania małżeństwa pomiędzy współmałżonkami istniała majątkowa wspólność ustawowa.

W zakresie ewentualnego podziału środków zgromadzonych w PPE należy wskazać, iż zgodnie z art. 46 KRiO w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających, od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Powyższy przepis odsyła m.in. do art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi iż dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Równocześnie swoje zastosowanie znajdzie tutaj art. 1038 § 2 Kodeksu cywilnego, w myśl którego umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku. Jeżeli sąd nie wskazał dotychczas, które składniki majątku wspólnego przysługują każdemu z małżonków, ponieważ nie został przeprowadzony dział majątku, ich podział może nastąpić po orzeczeniu rozwodu, albo sądownie albo w poprzez spisanie przez byłych współmałżonków umowy o zniesienie współwłasności w zakresie środków zgromadzonych na rachunku w PPE w trakcie trwania małżeństwa. Należy przy tym wskazać, że wspólność majątkowa małżeńska zgodnie z art. 31§ 1 KRiO obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Zatem, środki które zostały wpłacone na rachunek uczestnika PPE po orzeczeniu rozwodu nie stanowią majątku wspólnego i nie podlegają podziałowi pomiędzy małżonkami.

Powyższe prowadzi do stwierdzenia, że były współmałżonek Uczestnika, powinien otrzymać wypłatę przypadającej mu części środków. Wypłata zatem z rachunku uczestnika PPE środków przypadających byłemu współmałżonkowi powinna zostać zrealizowana na jego rzecz w części mu należnej, po złożeniu pisemnej dyspozycji wypłaty, do której dołączana powinna zostać umowa o zniesienie współwłasności/orzeczenie o dziale majątku oraz prawomocny wyrok sądu o orzeczeniu rozwodu.

Stan prawny: 3 stycznia 2013 r.

Autor: Anna Wijkowska, aplikant radcowski Kancelaria Prawa Pracy "Wojewódka i Wspólnicy" Sp.k.

Podstawa prawna: art. 1037, 1038 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 z późn. zm.), art. 31, 33, 46 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., nr 9, poz. 59 z późn. zm.).