Kto jest uprawniony do wypłaty środków zgromadzonych w Pracowniczym Programie Emerytalnym (PPE) po śmierci Uczestnika

Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy o Pracowniczych Programach Emerytalnych (dalej: uPPE) uczestnik może dokonać rozrządzenia środkami zgromadzonymi na jego rachunku w PPE na wypadek śmierci poprzez wskazanie osoby fizycznej lub osób fizycznych uprawnionych do ich odbioru. Osoby uposażone nabywają wówczas do nich prawo z chwilą śmierci Uczestnika. Spadkobiercy Uczestnika są uprawnieni do otrzymania środków na zasadach dotyczących dziedziczenia na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, tylko w sytuacji braku rozporządzenia na wypadek śmierci dokonanego w trybie art. 48 ust. 1 uPPE a jeżeli Pracowniczy Program Emerytalny jest prowadzony w formie umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (art. 6 ust. 1 pkt 3) uPPE) i w chwili śmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, suma ta przypada najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia (art. 832 § 2 Kodeksu cywilnego – dalej K.c.), przy czym za najbliższą rodzinę uznaje się: małżonka, dzieci, rodziców oraz wnuków (art. 48 ust. 6 uPPE).

Natomiast w sytuacji, gdy osoba uposażona zmarła po śmierci Uczestnika, to zgodnie z art. 922 § 1 K.c., uprawnienie do otrzymania środków z PPE wchodzi do masy spadku po osobie uposażonej i podlega dziedziczeniu na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym. W konsekwencji spadkobiercy uposażonego są uprawnieni do otrzymania odpowiedniej części środków zgromadzonych w PPE na podstawie prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu spadku po osobie uposażonej (o ile wszyscy spadkobiercy złożą zgodne oświadczenie co do podziału środków) lub prawomocnego postanowienia o dziale spadku. Z treści art. 922 § 1 K.c. wynika, iż „Prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób(...)".

Tak więc spadek to ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci i przechodzących na jego następców prawnych. Spadkobiercy wchodzą w zasadzie w sytuację prawną w jakiej pozostawał spadkodawca. W praktyce oznacza to, że w skład spadku wchodzą nie tylko prawa i obowiązki istniejące w chwili śmierci spadkodawcy, ale również uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie prawa (ekspektatywy), co ma miejsce w powyżej przedstawionym przypadku.

Kodeks cywilny wyłącza ze spadku prawa majątkowe ściśle związane z osobą zmarłego (art. 922 § 1 K.c.), a więc prawa mające służyć zaspokajaniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jej indywidualną sytuację czyli np. alimenty lub renta. Uprawnienie do otrzymania środków z PPE Uczestnika nie ma takiego charakteru. W konsekwencji oznacza to, iż kwoty środków zgromadzonych na PPE zmarłego Uczestnika wchodzą w skład spadku po osobie przez niego upoważnionej.

Stan prawny: 28 stycznia 2013 r.

Autor: Anna Wijkowska, aplikant radcowski Kancelaria Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp.k.

Podstawa prawna: art. 6, 48 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2004 r., nr 116, poz. 1207 z późn. zm.), art. 822, 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r., nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
drukuj artykuł