Jakie są formy ubezpieczeniowe Pracowniczego programu emerytalnego?

Istotną różnicą między formami PPE jest wynikający z treści przepisów ustawy o PPE z 2004 r. obowiązek przeznaczania określonego procentu składki podstawowej na ochronę ubezpieczeniową w przypadku wyboru tej formy. Art. 6 powyższej ustawy wprowadza bowiem dolny oraz górny limit kosztów ochrony ubezpieczeniowej, które zakład ubezpieczeń może pobierać w przypadku, gdy PPE jest prowadzone w formie umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Przepisy zawierają nakaz przeznaczania na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy, co najmniej 85% każdorazowej składki podstawowej opłaconej za uczestnika. Jednocześnie koszty ochrony muszą stanowić co najmniej 1% kwoty składki podstawowej. Oznacza to, iż z mocy samych przepisów oszczędzanie w PPE na przyszłą emeryturę w przypadku tej formy musi się wiązać z ponoszeniem obowiązkowych kosztów. Powoduje to potencjalnie zmniejszenie wysokości emerytury.

Z założenia ustawodawcy w tej formie nie więcej niż 99% składki podstawowej jest inwestowane w celu emerytalnym. Jednocześnie w ust. 14 art. 6 ustawy o PPE z 2004 r. ustawodawca zapisał, że na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy należy przekazać składkę dodatkową w pełnej wysokości, bez żadnych potrąceń. Wspomniany art. 6 w ust. 9 wprowadza również zakaz potrącania kosztów ochrony ubezpieczeniowej ze środków zgromadzonych w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, w przypadku nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz kosztów ochrony ubezpieczeniowej związanych z ryzykiem chorobowym i wypadkowym, w tym niezdolnością do pracy lub uszkodzeniem ciała spowodowanymi chorobą lub wypadkiem.

Umowa ubezpieczenia nie może przewidywać podziału uczestników PPE na grupy, którym przyznano zróżnicowane pod względem wysokości sumy ubezpieczenia oraz zakresy ochrony ubezpieczeniowej. Nie może również uzależniać przyznania sum ubezpieczenia, przekraczających limit określony w umowie ubezpieczenia od stanu zdrowia lub wieku uczestnika, ani wprowadzać górnej granicy wieku uczestnika, której osiągnięcie powoduje zmianę zakresu ochrony ubezpieczeniowej udzielanej uczestnikowi wskutek np. wygaśnięcia ochrony z tytułu ryzyk dodatkowych, takich jak śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku, poważna choroba czy pobyt w szpitalu. Wprowadzenie takiego zróżnicowania warunków uczestnictwa w PPE pozostawałoby w sprzeczności z art. 5 ust. 6 ustawy o PPE z 2004 r. Zróżnicowanie takie nie jest również możliwe w stosunku do pracowników poszczególnych pracodawców, którzy utworzyli program międzyzakładowy.

Ustawa o PPE z 2004 r. nie zabrania, aby sumy ubezpieczenia oraz koszty ochrony ubezpieczeniowej zostały określone albo jako procent od wynagrodzenia uczestnika, albo jako stała kwota dla wszystkich uczestników PPE. Koszt ochrony ubezpieczeniowej może również zostać skalkulowany jako stała kwota, natomiast suma ubezpieczenia jako procent wynagrodzenia uczestnika i vice versa pod warunkiem, że koszt ochrony ubezpieczeniowej nie przekroczy 15-procentowego limitu wynikającego z art. 6 ust. 9 pkt 2 ustawy o PPE z 2004 r. oraz że wysokość kosztów ochrony ubezpieczeniowej będzie taka sama dla wszystkich uczestników, tj. wyrażona w takim samym procencie ich wynagrodzenia lub w stałej kwocie.
Ustawodawca dopuścił również możliwość dokonania zmiany kosztów ochrony ubezpieczeniowej lub zmiany wysokości sumy ubezpieczenia w związku z zaistnieniem okoliczności zwiększających ryzyko ubezpieczeniowe, np. w związku ze zmianą struktury wieku i płci uczestników, czy też zmianą profilu działalności prowadzonej przez pracodawcę. W takim przypadku, jeżeli umowa zakładowa oraz umowa ubezpieczenia nie określają mechanizmu rekalkulacji powyższych kosztów oraz terminów wejścia w życie zmiany kosztów ochrony ubezpieczeniowej lub wysokości sumy ubezpieczenia, takie zmiany wymagają odpowiedniej korekty treści tych umów. W konsekwencji, w przypadku odmowy przyjęcia przez pracodawcę zaproponowanych przez zakład ubezpieczeń zmienionych kosztów ochrony ubezpieczeniowej lub sum ubezpieczenia, pracodawca powinien wypowiedzieć umowę z zarządzającym oraz w porozumieniu z reprezentacją pracowników zmienić odpowiednio umowę zakładową.

Autor: Marcin Wojewódka, radca prawny Kancelaria Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp.k.

Stan prawny: 9 stycznia 2013 r.